Acorus calamus – Kalmoes

Naam
Latijns: Acorus calamus
Nederlands: Kalmoes of akkerwortel

Familie: Acoraceae (Kalmoesfamilie).
Gebruikte plantendeel: wortelstok (in deze verpakking).

Herkomst

De Kalmoesplant komt van oorsprong voor in India en het zuiden van China. Tegenwoordig is de plant ook te vinden in Europa en Noord-Amerika, waar hij door de mens is ingevoerd. De plant komt voor van de bergen tot in het laagland aan de waterkant van meren, vijvers, sloten en blinde rivierarmen. In Europa komt voornamelijk een triploïde vorm voor die zich alleen via de wortelstokken kan vermeerderen.

Kalmoes is een grote, sterk geurende plant met zwaardvormige bladeren.

De wortelstokken worden in de late herfst en in het voorjaar geoogst. Ze worden ontdaan van de wortelharen en bij lage temperatuur gedroogd.

Werkzame stoffen

1 tot 6% etherische olie met als hoofdbestanddeel asarone en iso-eugenolmethyl-ether, 0,2% acprome-lycosidische bitterstof, acoretinehars en choline.

Asaron wordt door de spijsvertering omgezet in TMA-2, een hallucinogene stof verwant aan mescaline.

Dosering

• De wortelstok kan worden gebruikt in de keuken als smaakmaker van diverse gerechten. Hij kan het beste in kleine hoeveelheden worden geconsumeerd omdat hij in grote hoeveelheden giftig is en een hallucinogene werking heeft. De wortelstok smaakt bitter en kruidig en heeft een scherpe, aromatische geur. Hij bevat onder andere vitamine C, choline, koolhydraten, plantaardige gom, etherische olie en bitterstoffen.
• Voor een helder en opgewekt gevoel:
• Neem een theelepel poeder in.
• Laat 20 gram van de wortel een tijdje weken. Neem een halve liter water en laat de wortel hierin even meekoken. Zeef het mengsel en drink er enkele koppen van.
• Als aperitief of als digestie kun je een glas aftreksel voor of na de maaltijd drinken.
• Neem 2 theelepels wortel per kop koud water. Laat dit 30 minuten trekken en breng het kort tot aan het koken.
• Of neem 0,5 gram tot 2 gram poeder 15 minuten voor of na de maaltijd.
• Grote hoeveelheden leiden tot verandering van de waarneming. Asaron wordt door de spijsvertering omgezet in TMA-2, een hallucinogene stof verwant aan mescaline.

Eigenlijk kunnen alle delen van de plant worden gebruik, dus zowel de bladeren, jonge stengels, bloesem als de wortel. Hieronder zijn een aantal toepassingen per plantendeel weergegeven.

• Het kalmoesblad kan gebruikt worden in de keuken. De bladeren zijn heel smaakvol en kunnen het eten lekker kruiden. Ze werden vroeger veel gebruikt om vla op smaak te brengen.
• Het merg van een jonge kalmoesstengel kan in een salade worden gegeten.
• Het bloesem is eetbaar en wordt als een snoepje gegeten.
• Het meest wordt echter de kalmoeswortel gegeten. De wortel wordt gedroogd en kan vervolgens als kruid dienen in het eten ter vervanging van gember, nootmuskaat of kaneel. De wortel kun je pellen, wassen en zo opeten.
  Soms wordt kalmoeswortel geroosterd.
  Kalmoeswortel kan gekonfijt worden om als snoep te eten.

Waarschuwing

• Niet gebruiken met MAO-remmers. Zie voor informatie bij ‘MAO-remmers’.
• Kalmoes is ongevaarlijk maar moet NIET door zwangere vrouwen worden gebruikt omdat er een baarmoeder stimulerend effect vanuit gaat.
• Asarone zou verdovende eigenschappen bezitten die te vergelijken is met chloorpromazine.

Weetje

• Kalmoes wordt gebruikt als muggenverdrijfmiddel. Andere insecten worden eveneens verdreven door dit wonderlijke kruid.
• De kaneelachtige geur van de verschillende plantdelen kan prima in een linnenkast de lakens en kleding fris houden.
• In de kerk werd vroeger kalmoes op de grond gestrooid zodat als mensen erover liepen en lekkere geur verspreide die insecten afweerde.
• In sommige landen bewaren ze rijst met etherische olie van kalmoes als insecticide.
• Kalmoes wordt vaak als smaakmaker in likeuren gebruikt.
• Bewaar kalmoeswortel in de koelkast.